پیامد دوری از محور مقاومت و نزدیکی به آمریکا برای العبادی چیست؟

به گزارش راهبرد معاصر؛ با وجود آن که نزدیک به 3 ماه از انتخابات عراق گذشته، اما هنوز، پیروز نهایی میدان مشخص نیست. قدر مسلم، تنها یک طیف پیروز نخواهد بود و حداقل سه ائتلاف بزرگ انتخاباتی باید در قدرت حضور داشته باشند و به عبارتی، در پیروزی شریک شوند. البته این موضوع، مربوط به دوره پسا انتخابات است وگرنه در انتخابات، مسلما سائرون و فتح پیروز شدند و نصر شکست خورد. حالا اما، سر لیست نصر، حیدرالعبادی، که از بدنه حزب الدعوه، نزدیک به ایران، بالا آمده، در تکاپوی بقا در کرسی نخست وزیری است.

با توجه به عدم غالبیت هیچ یک از طرف ها در انتخابات، هرگونه توافق بر سر نخست وزیری، مسلما در نتیجه بده-بستان های بسیاری میسر خواهد شد و از این رو، چندین جریان به دنبال همراه کردن سایرین با خود هستند تا بتوانند کرسی نخست وزیری را بدست گیرند. در چنین شرایطی، تاثیر بازیگرانی همچون جریان ملی حکمت که تنها 19 کرسی دارند هم چشمگیر خواهد بود چه رسد به نصر شکست خورده با 43 کرسی. با استفاده از همین فرصت، نصر تاکید دارد که تنها در صورت پذیرش نخست وزیری حیدرالعبادی حاضر است با سایر گروه ها ائتلاف کند. شرطی که فعلا نه از سوی فتح، و نه از طرف سائرون و ائتلاف کردی پذیرفته شده است.

العبادی؛ گزینه مطلوب امریکا

نخست وزیر فعلی عراق، هرچند از حزب الدعوه ظهور پیدا کرده ولی به دلیل رویکردهای نسبتا لیبرال و به گفته خودش تکنوکرات و ملی گرایانه اش، مطلوب ایالات متحده بوده است. در انتخابات اخیر عراق، دو ائتلاف پیروز، علی رغم تمامی اختلاف ها، در یک نقطه مشترک بودند و آن، ضدیت با امریکا بود. در این شرایط ایالات متحده نمی تواند به فکر گزینه های بسیار مطلوبی همچون ایاد علاوی باشد و باید به فردی همچون العبادی قناعت کند.

حیدرالعبادی، در مشی سیاست خارجی خود، دنباله رو سیاست "دوستی با همه" بوده است. هرچند بسیاری در عراق می پندارند که می توان همزمان با محور مقاومت و محور ریاض و غرب روابط حسنه داشت ولی تجربه نشان داده که چنین امری امکانپذیر نیست. تجربه حیدرالعبادی در این رابطه بسیار عبرت آموز است. وی در نهایت بر سر یک دو راهی قرار گرفت (انتخاب میان تهران و واشنگتن در پرونده تحریم) و در این میان، گزینه دوم را برگزید.

العبادی در نطق خود، معترف بود که تحریم ها "ظالمانه" اند ولی تاکید کرد که به آن ها پایبند خواهد ماند. این اظهارات، باعث اعتراضات گسترده ای در سطح عراق شد تا آن جا که فشاری اجتماعی بر العبادی برای پس گرفتن حرف خود در مورد تحریم ایران، بالا گرفت. پیش از پرداختن به پیامدهای اظهارات رهبر ائتلاف نصر، لازم است یادآور شویم که او بارها طی دوره نخست وزیری خود، اظهارات تلویحی در همراهی با ایالات متحده به زبان آورده ولی یا نخواسته یا نتوانسته عمل کند. به عنوان مثال، زمانی که بحث پایان داعش در عراق داغ شده بود، گمانه زنی های بسیاری در رابطه با اعزام حشد الشعبی به سوریه وجود داشت؛ در این هنگام، نخست وزیر فعلی عراق طی تماسی تلفنی به رئیس جمهور امریکا اطمینان داد که دولتش قصد ورود به دعواهای منطقه ای را ندارد (تلویحا به این معنا که عراق وارد جنگ سوریه نمی شود). اما در عمل، نیروهای حشدالشعبی به سوریه اعزام شدند و هیچگاه اعتراضی از سوی دولت بغداد ابراز نشد.

ایالات متحده در مقابل، با توجه به این که احتمال عضویت کامل عراق در محور مقاومت وجود دارد، از منش العبادی راضی بوده است. اینک، شرایط به گونه ای است که اگر نخست وزیر فعلی در قدرت نماند، به احتمال زیاد شخصی از ائتلاف فتح یا سائرون که هردو به شدت ضد امریکایی هستند به قدرت می رسد؛ بنابراین، تعجبی ندارد که طبق گزارش الغدبرس، برث مک گورک، فرستاده ویژه ترامپ در امور عراق تاکید کرده «تنها گزینه واشنگتن برای نخست‌وزیری، حیدر العبادی است».

اخراج العبادی از محور مقاومت

جمهوری اسلامی ایران، با همراهی های لفظی و تلویحی نخست وزیر عراق با ایالات متحده و کشورهای ضد محور مقاومت کنار می آمد. هیچگاه تهران عکس العمل منفی در قبال سفر های العبادی به ریاض بروز نداد. ایران در قضیه برق، هنگامی که عراق هیئتی برای پذیرش پیشنهاد برقی عربستان اعزام کرد، به دنبال جبران نبود تا به کلی جریان صادرات برق خود را قطع کند. اما، اعلام همراهی با تحریم هایی که خود گوینده می داند که "ظالمانه" است، هرچند در سطح لفظ باقی بماند، برای تهران قابل تحمل نبود. به دنبال فشارهای اجتماعی، نخست وزیر عراق که در وقت اضافه سکان را بدست دارد، اعلام کرد به ترکیه و ایران سفر خواهد کرد.

در واکنش به این خبر، سخنگوی وزارت خارجه ایران اظهار بی اطلاعی کرد و اندکی بعد، خبر لغو سفر عبادی روی صفحه رسانه ها قرار گرفت. دفتر نخست وزیری عراق مدعی شد که لغو این سفر به دلیل "فشرده بودن" برنامه ها صورت گرفته اما رویترز به نقل از منابع آگاه خبر داد لغو سفر به خاطر مخالفت ایران انجام شده است. این یعنی العبادی از سوی محور مقاومت خط خورده است. متعاقبا، بعید است که فتح با نصر ائتلاف کند (البته این احتمال به کلی رد نمی شود چراکه شرایط عراق بسیار پیچیده است و ممکن است راهی جز ائتلاف با نصر، برای فتح باقی نماند. مضافا این که، فتح و گروه های سیاسی عضو محور مقاومت، برخلاف تصوری که محور ریاض به دنبال دامن زدن به آن است، گوش به فرمان ایران نیستند و در تصمیم گیری ها، به رغم مشورت نزدیک با ایران، مستقل عمل می کنند).

تضعیف احتمال نخست وزیری العبادی

نصر، اکنون 43 کرسی را در اختیار دارد. در این حین، برخی بلوک بندی ها در میان احزاب بزرگ در حال تثبیت شدن هستند. پارت دموکرات و اتحادیه میهنی به احتمال قریب به یقین به صورت غیر رسمی با یکدیگر ائتلاف کرده اند و بارها تاکید داشته اند که در مقابل بغداد، در صف واحد وارد خواهند شد. هر دو حزب کرد، مصرند مسئله تعیین تکلیف سرنوشت مناطق مورد مناقشه و بحث اختیارات اقلیم (که ممکن است تا حد اعلام استقلال بالا برود)، مهم ترین اولویت آن هاست. در نتیجه، 43 کرسی در بلوک کردی به دنبال آن است که در عوض پذیرش گام های جدایی طلبانه بیشتر به ائتلاف جریان های سیاسی عراق در بیاید. به عبارت دیگر، احزاب و ائتلاف های بغداد، برای همراه کردن 43 کرسی کردی با خود، ناچارند امتیازات خطرناکی به آن ها بدهند؛ امری که بسیار بعید است جریان های عراقی ننگ آن را بپذیرند زیرا اگر در نتیجه این امتیاز دهی ها، کردستان جدا شود، مسلما طیف امتیاز دهنده، به کمای سیاسی خواهد رفت.

از سوی دیگر، رعد الحیدری، عضو بلندپایه جریان ملی حکمت هم تاکید داشته که اجماع این حزب بر عدم نخست وزیری فردی از حزب الدعوه است. اگر این ادعا صحت داشته باشد، پس 19 کرسی، حکمت نیز به احتمال قوی به سوی العبادی گرایش نخواهد یافت.

مقتدی صدر هم 54 کرسی را رهبری می کند، اخیرا پذیرش العبادی به عنوان نخست وزیر را منوط به خروج وی از الدعوه دانسته بود؛ درخواستی که به احتمال زیاد، اجابت نخواهد شد. در ضمن، ضیاء الاسدی، مسئول دفتر سیاسی مقتدی صدر تاکید کرده «هیچ یک از افراد مطرح برای نخست وزیری، از دید سائرون، شایسته این پست نیستند». این یعنی، حیدرالعبادی، گزینه مطلوب سائرون نیز نیست. اسدی می افزاید: « بهترین خدمتی که احزاب سیاسی حاکم از سال 2003 تاکنون می توانند به مردم عراق ارائه دهند اعتراف صریح و روشن به شکست و بی کفایتی خودشان در اداره کشور است آنها باید الان پس از سال‌ها شکست از کارهای اجرایی مملکت کنار روند و فرصت را برای متخصصان فراهم کنند.» پس در دیدگاه سائرون، دولت العبادی هم یک نمونه از حکومت های "شکست خورده و ناکارآمد" است.

تمامی این اظهارات را اگر در کنار گزارش السومریه نیوز به نقل از منابع آگاه بگذاریم که «حیدرالعبادی، قطعا کاندیدای نخست وزیری نصر خواهد بود»، می توانیم متوجه شویم احتمال ائتلاف نصر با کرد ها (43 کرسی)، فتح (47 کرسی)، سائرون (54 کرسی)، حکمت (19 کرسی) پایین است. در این بین، بارقه های اصلی امید نصر در ائتلاف با علاوی و طیف سنی است که در مجموع 50 کرسی هم ندارند.

نتیجه گیری

هرچند العبادی مدت کوتاهی پس از اعلام همراهی اش با تحریم های ضد ایرانی، گفته های خود را چنین اصلاح کرد که منظورش تنها همراهی با تحریم در تبادلات دلاری بوده اما اظهارات اولیه کافی بود تا نام وی از لیست نخست وزیران احتمالی که محور مقاومت با آن ها همراهی کند، خط بخورد. در شرایطی که یکی از جدی ترین گزینه های ائتلاف با نصر، فتح بود (اگر این ائتلاف برقرار می شد 90 کرسی در اختیار این بلوک قرار می گرفت که عاملی برای جذب سایر گروه ها به حساب می آمد)، اکنون، چشم انداز چنین ائتلافی بسیار پایین آمده و شاید کار به جایی برسد که العبادی، گزینه مطلوب فعلی امریکا، ناچار شود از کسوت نخست وزیری خداحافظی کند.